شیوه های فرزند پروری فرایند تقویت و حمایت از پیشرفت فیزیکی، عاطفی، اجتماعی و فکری کودک از نوزادی تا بزرگسالی است. پرورش به جنبههای رشد و نمو و تربیت کودک منهای رابطه ژنتیکی با پدر و مادر توجه دارد. معمولاً والدین بیولوژیک وظیفه پرورش کودک را به عهده دارند. علاوه بر این دولتها و انجمنها نیز در این مورد نقش بازی میکنند. در مورد کودکان یتیم وظیفه مراقبت از کودکان را به سرپرستان غیر هم خون یا پرورشگاه میسپارند.
پدر و مادر برای یک عمر
تصمیم برای تشکیل خانواده، تعیین زمان پدر/مادر شدن، آمادگی برای بارداری و مراقبتهای پیش از تولد نوزاد. مراقبت از فرزند در دورانهای نوزادی، خردسالی، کودکی، نوجوانی، بلوغ و حتی دوران بزرگسالی فرزند مسائل مطرح در پرورش هستند. همسران باید در نظر داشته باشند که آیا زندگی مشترکشان به اندازهای از پایداری و بلوغ رسیدهاست. که مسوولیت پرورش یک کودک را به عهده بگیرند.
عوامل تأثیرگذار در پرورش
طبقه اجتماعی،اعتقادات، ثروت و درآمد، بر چگونگی پرورش کودک بیشترین تأثیر را دارد. گذشت زمان و رشد تکنولوژی نیز در روش تربیتی اولیاء تأثیر میگذارد. هم چنین معلمان میتوانند در تربیت کودکان مؤثر باشند. روش تربیتی آنها به گونهای باید باشد. که این روش در نسلهای آینده هم تأثیر به سزایی داشته باشد.
شیوه های فرزند پروری
دیانا بامریند، کارشناس روانشناسی رشد ، پرورش کودک در اوان کودکی را به سه نوع تقسیم میکند. مقتدرانه، مستبدانه و آزادانه. به این روشها روش چهارمی به نام روش غیردرگیر نیز اضافه شدهاست. این چهار سبک با پذیرش و مسئولیت از یک سو و تقاضا و کنترل از سوی دیگر سر و کار دارد.
سبکهای پرورشی مستبدانه میتواند بسیار سفت و سخت باشد.
در این روش مجموعهای دقیق از قوانین و انتظارات وجود دارد . در مقابل نیاز به اطاعت محض است. اغلب، هر گونه سرپیچی از قواعد، تنبیهی را در پی خواهد داشت. تا از حرفشنوی اطمینان حاصل شود. اغلب هیچ توضیحی برای این گوشمالی داده نمیشود. مگر این که کودک مشکل دارد. «چون من این جوری گفتم» یک پاسخ کلیشهای مستبدانه به کودک است. این رفتار مستبدانه بیشتر در خانوادههای طبقه کارگر وجود دارد تا طبقه متوسط. دایانا بامریند در سال ۱۹۸۳ نشان داد که کودکان بزرگ شده در یک خانه به سبک استبدادی کمتر شادند. ایشان بدخلقتر و مستعدتر برای استرس هستند.
فرزند پروری مقتدرانه متکی بر توانبخشی مثبت و استفاده نادر از مجازات است.
اولیاء آگاهی بیشتری نسبت به احساسات و تواناییهای کودک دارند . از پیشرفت استقلال کودک در محدوده مناسب حمایت میکنند. فضای بده-بستان بر روابط بین کودک و والدین حاکم است. کنترل و حمایت همزمان در سبک پرورش مقتدرانه تمرین میشود. تحقیقات نشان میدهد که این سبک مفیدترین روش پرورش کودک است.
سبک پرورش آزادنه براساس مسامحه بوده روش محبوب طبقه متوسط است.
در این دست خانوادهها، برای آزادی و استقلال کودک ارزش قائل میشوند . والدین به استدلال و توضیح تکیه میکنند. گرایش کمی به مجازات یا قوانین در این سبک از فرزند پروری وجود دارد . گفته میشود که بچهها آزاد از محدودیتهای خارجی هستند.
در روش پرورشی غیردرگیر، پدرو مادرها اغلب از نظر عاطفی و گاهی اوقات حتی از لحاظ جسمی در خانه حضور ندارد.
والدین به دلیل نداشتن ارتباط با کودکان از انتظارات ایشان آگاه نیستند . تنها لوازم مورد نیاز برای زیست کودک را تهیه میکنند. در این خانوادهها اغلب فاصلههای زیادی میان فرزند و والدین وجود دارد. کودکان در این نوع خانوادهها دچار انحراف میشوند. کودکان چنین خانوادههایی در رفتارهای اجتماعی، عملکرد تحصیلی، رشد روانی و رفتاری دچار مشکل میشوند.
هیچ نسخه یکتایی برای پرورش کودکان برای همه خانوادهها وجود ندارد. روشی که برای یک خانواده ممکن است خوب باشد. الزاماً برای دیگری مفید نیست. بسیاری از روشهای پرورشی امروزی بین روشهای مقتدرانه تا آزادانه قرار میگیرند. پرورش بسته به نوع مکان انجام آن متفاوت است. نوع پرورش والدین در یک خانواده ممکن است با پرورش در خانوادهٔ دیگر متفاوت باشد.
نقشها و مسوولیتهای والدین
نقش مادری
اصطلاح مادری کردن تصویری از مراقب نهایی کودک را نشان میدهد. مادران بیشتر و البته نه همه وقت خود را صرف کودکان میکنند .که البته گاهی به شغلشان در بازار کار آسیب میزند. اگر چه امروزه شمار مادران خانهدار روز به روز کمتر میشود. زنان بیش از مردان وقت خود را با کودکان سپری میکنند. آنها معمولاً پرورش دهندگان و حامیان کودکان از نظر رشد عاطفی و ثبات شخصیتی هستند.
نقش پدری
امروزه پدران وقت بیشتری را با کودکان خود میگذرانند. در حالی که پیش از این مردان نانآور بودند . مادران خانهدار وظیفه شستوشو و پختوپز و مراقبت از کودکان را عهده دار بودند. وضعیت در حال تغییر است. پدران دارند مشارکت بیشتری در پرورش کودکان میکنند . مسوولیتهای بیشتری را در حمام کردن ، غذا دادن تا عوض کردن کهنه بچه به عهده میگیرند.