مقالات، والدین بهتر
همه روزها تو را گرامی می‌دارم
همه روزها تو را گرامی می‌دارم
گپ و گفت با ساجده ودودی، روانشناس درباره هویت زنان و تأثیر روز مادر و گرامیداشت این روز بر زنان ایران
فتانه احدی_روزنامه نگار
روز مادر حال و هوای شهر را تغییر می‌دهد. خیابان‌ها چهره‌ای تازه از جنسی مادرانه به‌خود می‌گیرند. حتی در روزهای رکود خرید، فروشگاه‌ها پر می‌شوند از چشمان جست‌وجوگری که به‌دنبال چیزی می‌گردند، چیزی زیبا و چشم‌نواز در خور مادر. کمتر کسی است که از روز زن و روز مادر غافل باشد، هر کسی در هر جایگاهی با نگاهی به جیب خود در فکر تدارک گرامیداشت این روز مهم است. بی‌شک زن و مادر نقش‌هایی هستند که همه اعضای خانواده را در کنار یکدیگر نگه‌می‌دارند و باعث انسجام خانواده می‌شوند اما جشن گرفتن برای روز مادر در بالا رفتن روحیه او و انسجام خانواده چقدر تأثیر‌گذار است و آیا مختص به یک هفته و یک روز است؟ و چگونه هویت گمشده زن در نقش مادری را باید پیدا کرد؟ به این بهانه با ساجده ودودی، روانشناس صحبت کرده‌ایم.
گرامی‌داشتن روز زن و مادر چه جایگاه و اهمیتی دارد؟
گرامیداشت روز زن و مادر یعنی نشان دادن اهمیت و جایگاه این نقش و ابراز دوست داشتن‌ها. حال دوست داشتن را می‌توان دو مدل ابراز کرد؛ یکی دوست داشتن ابرازی یکی دوست داشتن ابزاری. گاهی این حس را با کلماتی مثل دوستت دارم، برایم مهمی، برایم عزیزی، دوست داشتنی هستی و کلماتی نظیر اینها ابراز می‌کنیم و گاهی هم دوست داشتن را با یک ابزار نشان می‌دهیم. ابزاری مانند هدیه، مثل انجام کاری در طول روز یا کاری که دوست دارد. اکنون باید دید بیان این عشق و دوست داشتن مختص به روزی خاص است که برایش در همان روز نهایت جانفشانی را کرد یا نه می‌تواند نوعی سبک زندگی باشد، یا نه باید روش سبک زندگی باشد. اما اینکه این روز خاص باشد و یا از روی این روز به‌سادگی عبور کنیم و این روز را مثل روزهای دیگر بدانیم به‌نظرم به سبک فکری ما برمی‌گردد. حال باید دید، چه می‌شود که فکر می‌کنیم این روز احتیاج به گرامیداشت دارد. و اگر ما این روز را گرامی می‌داریم، پس در واقع افکاری را حول این موضوع با خود حمل می‌کنیم. پس این یک سبک زندگی است. پس می‌توانیم بگوییم من یک روز نه بلکه همه روزها تو را گرامی می‌دارم و قدردان زحمات‌ات هستم. و اما جشن گرفتن روز مادر با بزرگداشت کسی که این نقش مهم را برعهده دارد نه‌تنها در بالا رفتن روحیه مادر مؤثر است بلکه در اتحاد و انسجام خانواده نیز نقشی اساسی دارد.
از دیدگاه زنان و مادران گرامیداشت این روز چه تأثیری روی آنها دارد؟
اگر بخواهیم این را از دید یک زن یا مادر بررسی کنیم، باید ببینیم آیا واقعا زنان و مادران ما احتیاج دارند که یک روز در سال گرامی داشته شوند و در آن یک روز در سال هدیه‌ای دریافت کنند. هرچند دریافت یک هدیه مادی یا گرامیداشت یک روز خاص خالی از لطف نیست. اما مادران و زنان ما به چیز عمیق‌تری نیاز دارند. آنها به یک سبک زندگی نیاز دارند که آدم‌های مقابل‌شان این درک و شناخت را داشته باشند که زنان در واقع احتیاج به ابزاری برای دیده و شنیده شدن دارند. نیاز به فضایی دارند که زمانی برای خود داشته باشند. و این روز اهمیتش از این بابت است که مادران و زنان بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرند و تأثیر شگرفی درون آنها می‌گذارد.
چگونه باید مادر را دید و به او هویت داد؟
باید پذیرفت مادری تنها یک نقش است، مثل نقش‌های دیگری که ما می‌پذیریم و کل هویت یک زن نیست. یک مادر می‌تواند، یک دختر، یک زن، یک رئیس، یک کارمند، یک دوست، یک فرد باشد. هر کدام بخشی از هویت یک مادر را تشکیل می‌دهد. متأسفانه بسیاری از زنان هویت خود را در نقش زن بودن و مادر بودن پنهان می‌کنند و به مرور خود را از یاد می‌برند. آنها رفته رفته هویت خود را از دست می‌دهند و درنقش مادری
فرو می‌روند. و اگر توجهی به‌خود داشته باشند، انگار مادری را زیر پا گذاشته و از این بابت احساس گناه عمیقی را تجربه می‌کنند که من مادر خوبی نیستم و به اندازه کافی برای بچه‌ها وقت نگذاشته‌ام. پس باید او را از این دید و تفکر دور کرد.
مادران چگونه می‌توانند هم مادر باشند هم هویت مستقل داشته باشند؟
بسیاری از زنان بعد از مادر شدن حتی در پروفایل‌های فضای مجازی عکس فرزندان خود را به جای عکس خود انتخاب می‌کنند و همینطور با تقویت کردن این رفتارها و نقض کردن رفتارهای مقابل، این موضوع را تقویت می‌کنند که فردیت مستقلی برای خود ندارند و در واقع ذیل مادر بودن و نقش مادری خود قرار دارند. همواره در برابر فرزندان خود احساس گناه دارند. این مسئله باعث می‌شود مادران غمگینی به‌وجود بیایند و نتوانند به اندازه کافی برای زندگی و آینده فرزند یا فرزندان و خانواده‌شان مفید واقع شوند. و این افکار به یک چرخه و زنجیره تبدیل می‌شوند که احساس منفی زیادی را به‌دنبال دارد. بنابراین باید همسر و فرزند، به دادن هویت مستقل به زن و مادر در خانواده کمک کنند که می‌تواند هدیه بزرگی برای او باشد و حتی بهترین هدیه تغییر سبک زندگی است. نه یک روز بلکه همه روزها برای زنان سرزمین‌مان ارزش قائل باشیم. آنها می‌توانند رشد فردی داشته باشند. این فرهنگسازی برای مادر بهترین هدیه است. باید تقدس نقش مادری را از روی دوشش برداریم و بدانیم اوهم یک انسان است؛ انسانی که اشتباه می‌کند و خسته می‌شود. انسانی که بار زیاد مسئولیت را بر دوش دارد و در کنار همه اینها دوست دارد یک فرد مستقل دیده شود.
روز مادر برای همه مقدس و زیباست. آیا می‌توان به عکس این موضوع هم فکر کرد؟
بله، افراد ضربه خورده‌ای وجود دارند که مادر مقصر اول زندگی‌شان است. اکنون که در روز مادر با حجم زیادی از عشق و دوست داشتن‌های ماورایی روبه‌رو می‌شوند، نمی‌توانند بپذیرند که مادرشان مقصر است. بنابراین خود را مقصر همه بلاهایی که سر خود آورده یا به دلایلی سرشان آمده می‌دانند و دچار آسیب‌های روانی می‌شوند. مثلا مادری که مدام در خانه و آشپزخانه مشغول پخت‌وپز و رفت و روب بوده و به‌عنوان یک راهنما نتوانسته نیازهای روانی فرزند خود را برآورده کند و در بحران‌هایش حضوری نداشته، همواره فرزند او را مسبب مشکلاتش می‌داند. این فرزند نمی‌تواند او را مقدس بداند و روز مادر از زحماتش قدردان باشد. اینگونه فرزندان در روز مادر نه‌تنها خوشحال نیستند بلکه بسیار زجر می‌کشند.